📌 صدای زانو هنگام راه رفتن، بلند شدن، نشستن یا بالا رفتن از پلهها یکی از شکایتهای بسیار رایج است. بسیاری افراد این صدا را بهصورت تقتق، خشخش، قیژقیژ یا سایش احساس میکنند.
اما آیا این صدا خطرناک است؟
و چرا بدون درد در برخی افراد رخ میدهد؟
در این مقاله، دلایل مهم صدای زانو و بهترین راههای درمان آن را بررسی میکنیم.
🦵🏼 صدای زانو چیست؟
صدای زانو یا Crepitus به هر نوع صدای غیرطبیعی از مفصل زانو گفته میشود:
ترکیدن
تقتق
ساییده شدن
خشخش
این صدا ممکن است با درد یا بدون درد اتفاق بیفتد.
🔍 دلایل مهم صدای زانو
1️⃣ گیر کردن گاز در مفصل (علت شایع و بیخطر)
در مایع مفصل زانو، گازهایی مثل نیتروژن و اکسیژن وجود دارد.
در هنگام حرکت، این حبابها ترکیده و صدای تقتق ایجاد میکنند.
🔸 بدون درد و کاملاً طبیعی
2️⃣ ضعف عضلات اطراف زانو
اگر عضلات ران، پشت ران (همسترینگ) یا چهارسر ضعیف باشند، مفصل زانو بهدرستی هدایت نمیشود.
این باعث میشود:
▪️کشکک درست حرکت نکند
▪️زانو تقتق یا خشخش کند
🔸 مخصوصاً در افرادی که زیاد مینشینند یا تحرک کم دارند.
3️⃣ ساییدگی غضروف (کندرومالاسی یا آرتروز اولیه)
وقتی غضروف پشت کشکک شروع به نرم شدن یا ساییده شدن میکند، صدا معمولاً به شکل خشخش یا قیژقیژ شنیده میشود.
همراه با:
🔹درد جلوی زانو
🔹صدا هنگام بالا رفتن از پله
🔹احساس سایش
4️⃣ ناهماهنگی کشکک زانو (Patellar Tracking Disorder)
اگر کشکک کمی به بیرون یا داخل منحرف شود، هنگام حرکت روی استخوان ران سایش ایجاد میکند و صدا تولید میشود.
🔸 در خانمها شایعتر است.
🔸 ممکن است با درد همراه باشد.
5️⃣ آسیب منیسک
پارگی یا ضعف منیسک باعث میشود زانو هنگام خم شدن صدا بدهد. صدا بیشتر تقتق عمیق است.
اگر همراه با:
🔹گیر کردن زانو
🔹قفل شدن زانو
🔹درد شدید
باشد، احتمال پارگی بیشتر است.
6️⃣ خشکی مفصل به دلیل کمتحرکی
نشستن طولانیمدت باعث کاهش لغزندگی مفصل میشود؛ بنابراین هنگام بلند شدن از صندلی، زانو صدا میدهد.
🔸 در کارمندان پشت میزکار بسیار شایع است.
7. التهاب تاندونها یا رباطها
اگر تاندونها سفت باشند، هنگام حرکت روی استخوان «سُر میخورند» و صدا ایجاد میشود.
🔸 همراه با درد خفیف یا سفتی زانو.
🛑 چه زمانی صدای زانو خطرناک است؟
اگر یکی از موارد زیر وجود داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کرد:
🔹صدا همراه با درد شدید
🔹صدا همراه با قفل شدن زانو
🔹تورم و التهاب
🔹ناتوانی در تحمل وزن
🔹سابقه آسیب ورزشی
🔹صدا مداوم با بدتر شدن در فعالیتها
🩺 روشهای تشخیص
پزشک ممکن است موارد زیر را بررسی کند:
🔹معاینه فیزیکی
🔹عکس رادیولوژی (برای بررسی ساختار زانو)
🔹MRI (در صورت شک به آسیب منیسک یا غضروف)
🔹بررسی ضعف عضلانی
📝 نتیجهگیری
صدای زانو در بیشتر موارد بیخطر و ناشی از حرکت طبیعی مفصل یا ضعف عضلات است.
اما اگر همراه درد، تورم یا قفلشدن باشد، باید بررسی دقیق انجام شود.
با تقویت عضلات، اصلاح سبک زندگی و مراقبت از مفصل، صدای زانو در بسیاری افراد کاملاً بهبود پیدا میکند.