درمان قطعی سنگ کلیه بدون جراحی
درمان قطعی سنگ کلیه بدون جراحی
آیا می دانستید سابقه سنگ کلیه در یکی از اعضای خانواده خطر تشکیل سنگ کلیه را بالا می برد؟
آیا میدانستید افزایش وزن باعث پیدایش سنگ کلیه می شود؟
سنگ کلیه تا حدودی ارثی و ژنتیکی است. سنگ کلیه عارضه ای دردناک بوده که، می تواند زندگی فرد را مختل کند.
در این مقاله؛ به طور کامل به بررسی انواع سنگ ها و روش های درمان و پیشگیری پرداخته شده، با ما همراه باشید.
سنگ کلیه
به رسوب سختی که، اکثرا به علت بالا رفتن غلظت نمک و املاح موجود در ادرار ایجاد می شود، سنگ کلیه گفته می شود.
به وجود آمدن سنگ های ادراری دلایل مختلفی دارند و امکان اینکه در هر جایی از سیستم ادراری، از کلیه تا مثانه مشاهده شوند، وجود دارد.
جابجایی سنگ های کلیه دردناک است، اما با تشخیص به موقع وجود آن ها می توان از آسیب دیدگی سایر ارگان های بدن جلوگیری کرد. در صورتی که شخص در معرض خطر تولید سنگ های کلیوی باشد، پزشک متخصص اورولوژی می تواند، راهکارهایی برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه پیشنهاد دهد.
انواع سنگ کلیه
از رایج ترین انواع سنگ ها، می توان سنگ های کلسیمی را نام برد که، بر اثر کلسیم و اکسالات بالای خون ایجاد می شوند.
از جمله دلایلی که، موجب افزایش غلظت کلسیم می شوند، می توان به مصرف برخی داروهای خاص و افزایش بسیار زیاد ویتامین D اشاره کرد.
عوامل ژنتیکی و مصرف مواد غذایی حاوی اکسالات، مانند؛ اسفناج، می توانند موجب افزایش میزان اکسالات شوند. سنگ کلسیم از جمله شایع ترین سنگ های کلیه بوده، که از جنس اگزالات کلسیم است.
سنگ های کلیه از نظر ترکیبات ساختاری، شامل موارد زیر هستند:
- سنگ کلسیمی
اکثر سنگ های کلیه از جنس اٌگزالات کلسیم می باشند.
اگزالات؛ یک نوع ماده طبیعی در بدن است که، در کبد و اکثر مواد غذایی مورد مصرف، موجود است. بعضی از میوه ها، سبزیجات، مغز ها و شکلات ها، دارای میزان زیادی اگزالات هستند.
همچنین؛ مصرف دوز بالای ویتامین D و برخی جراحی های روده می توانند، میزان غلظت کلسیم و اگزالات را در ادرار افزایش دهند.
سنگ های کلیه می توانند، از جنس فسفات کلسیم باشند.
تغییرات متابولیسم بدن، بعضی سردردهای میگرنی و یا داروهای ضد صرع (با نام توپیرامات) می توانند باعث ایجاد این نوع از سنگ کلیه شوند.
- سنگ استراویتی
این نوع سنگ کلیه؛ در جواب به عفونت سیستم ادراری در بدن ایجاد می گردد. این نوع سنگ ها می توانند خیلی سریع بزرگ شوند. سنگ های استراویتی اغلب اندازه بزرگی دارند؛ به همین دلیل جا به جا نمی شوند و علائم مشخصی از خود بروز نمی دهند. - سنگ اسید اوریکی
این نوع از سنگ ها؛ اکثرا در افرادی ایجاد می شود که، آب و مایعات کمی می نوشند، اما بالعکس بدنشان آب زیادی را دفع می کند. همچنین افرادی که، غذاهای سرشار از پروتئین مصرف می کنند و یا اسید اوریک خون آن ها بالاست و نقرس دارند هم، امکان دارد دچار این نوع سنگ کلیه شوند. - سنگ سیستینی
این نوع از سنگ کلیه، تنها در افرادی مشاهده می شود که، دچار نوعی اختلال وراثتی بوده و ماده خاصی به نام سیستین را، بیش از حد نرمال آن، از طریق ادرار دفع می کنند.
علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه تا زمانی که، جابجا نشود و در جایش ثابت بماند، هیچ نشانه و علائمی ندارد.
مشکل زمانی برای فرد به وجود می آید که، سنگ ها در کلیه حرکت کرده و یا به طرف میزنای جابجا شوند که، در این صورت بعضی و یا همه ی موارد زیر مشاهده می شود:
- درد شدید در ناحیه پشت و پهلوها(پایین تر از سطح قرارگیری دنده ها)
- سوزش در ادرار
- ادرار به رنگ های؛ صورتی، قرمز و یا قهوه ای
- ادرار بد بو یا تیره
- حالت تهوع
- وجود خون در ادرار
- تب و لرز
- تکرر ادرار
- کم بودن میزان ادرار
به یاد داشته باشید؛ درد سنگ کلیه متغیر بوده و با حرکت سنگ در مجرای ادراری، مکان و شدت درد متفاوت است.
دلایل ایجاد سنگ کلیه:
ایجاد سنگ کلیه دلیل مشخصی نداشته، اما بعضی از عوامل می توانند احتمال به وجود آمدن چنین سنگ هایی را بیشتر کنند. هنگامی که، غلظت بعضی از مواد به تشکیل بیشتر بلور در ادرار کمک کند، سنگ کلیه به وجود می آید.
موادی در ادرار وجود دارند که، از چسبیده شدن مولکول ها به یکدیگر و شکل گیری بلور جلوگیری می کنند. در صورتی که این مواد در ادرار فرد کم باشند، فرایند به وجود آمدن سنگ تسریع پیدا می کند.
تشخیص سنگ کلیه:
اگر علائم سنگ کلیه بروز پیدا نمود، باید به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه شود.
ممکن است پزشک برخی آزمایشات مانند؛ ادرار، رادیوگرافی، سونوگرافی و سی تی اسکن را درخواست کند.
سنگ کلیه معمولا در کلیه ایجاد می شود، اما این امکان وجود دارد در نواحی زیر هم تشکیل شود:
●اورتر
●مثانه
●مجرای ادراری
عوامل تاثیر گذار در شکل گیری سنگ کلیه
خطرناک ترین عاملی که، باعث ایجاد سنگ کلیه می شود؛ دفع ادرار کمتر از یک لیتر می باشد. به همین علت است که، سنگ کلیه در نوزادان نارس شایع تر است.
سایر عوامل پرخطر که موجب بالا رفتن ریسک ابتلا به سنگ کلیه می شوند، شامل موارد زیر می باشند:
●پایین آمدن سطح آب بدن
●چاقی
●رژیم غذایی سرشار از پروتئین، نمک و گلوکز
●پرکاری غده پاراتیروئید
●جراحی بای پس معده
●انواع بیماری های التهاب معده، که باعث جذب کلسیم می شود
●استفاده از داروهای ضد صرع، داروهای آنتی اسیدی که حاوی کلسیم هستند.
چه زمانی سنگ کلیه دردسر ساز می شود؟
سنگ ها همیشه در داخل کلیه باقی نمانده و ممکن است، از کلیه خارج و وارد اورتر شود.
اورتر؛ حساس و کوچک بوده و امکان اینکه سنگ به حدی بزرگ شده باشد که نتواند وارد مثانه شود وجود دارد.
عبور سنگ از اورتر موجب اسپاسم و سوزش شده و به همین علت خون در ادرار مشاهده می شود.
انسداد ادرار؛ زمانی به وجود می آید که؛ سنگ مانع از جریان ادرار گردد، که می تواند عوارضی مانند؛ عفونت و آسیب دیدگی کلیه ها را به دنبال داشته باشد.
روش های درمان سنگ کلیه:
شیوه درمان بر مبنای نوع سنگ کلیه انجام می شود. در مورد روش های درمان، حتما با متخصص اورولوژی مشورت کرده، تا بهترین راه را برای درمان دریافت کنید.
● نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب در روز می تواند جریان ادرار را بیشتر کند.
افرادی که، آب بدن آن ها پایین آمده و یا استفراغ شدید دارند، باید تزریق وریدی انجام دهند.
● تحقیقات نشان داده برخی داروها احتمال دفع سنگ را افزایش می دهند.
برای اطلاع از نوع داروهای موثر در این زمینه طبق تجویز پزشک متخصص عمل نمایید.
سایر روش های درمان سنگ کلیه، می توانند با مصرف مسکن ها همراه باشند. مانند:
● آلوپورینول (برای سنگ های اسید اوره)
● ایبوپروفن (به منظور تسکین درد)
مصرف خودسرانه هرگونه داروی معرفی شده می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد. لذا قبل از مصرف هرگونه مواد دارویی؛ حتما به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادرار مشورت نمایید.
آناتومی کلیه
کلیه ها، دو عضو لوبیایی شکل در بدن بوده که مسئولیت؛
●تصفیه مواد معدنی خون
●حفظ تعادل کل مایعات در بدن
●دفع مواد زائد
●تنظیم حجم خون را، دارا می باشند.
هر یک از کلیه ها، 4 تا 5 اینچ طول داشته، که به اندازه یک مشت بزرگ است. در مدت زمان یک روز تمام خون بدن چندین بار از کلیه ها عبور می کند.
درمان سنگ کلیه کوچک
اغلب سنگ های کوچک، کمتر از 2 میلیمتر، نیاز به روش درمان تهاجمی ندارند.
فرد می تواند، با روش های زیر سنگ را دفع کند:
●نوشیدن آب
نوشیدن آب و مایعات، در همه ی روش های درمان سنگ کلیه، مهم و اساسی است.
نوشیدن 1.5 تا 2.5 لیتر آب، در روز، به برطرف کردن مشکلات کلیه کمک می کند.
●انواع مسکن ها
پزشک ممکن است، داروهای ضد درد، مانند؛ ایبوپروفن، استامینوفن و یا ناپروکسن تجویز کند.
●قرص های دفع سنگ
برای دفع سنگ کلیه کوچک، می توان به قرص های؛ تامسولوسین و ترازوسین اشاره کرد. این دارو ها، باید زیر نظر پزشک تجویز و مصرف شوند.
درمان سنگ کلیه بزرگ:
سنگ های کلیه بزرگتر از 6 میلیمتر، نیاز به روش های بیمارستانی و جراحی دارند.
فرایندهایی که، به دلیل بزرگی بیش از حد سنگ ها انجام می شوند، شامل موارد زیر هستند:
●استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ ها
در برخی از سنگ های کلیوی، متخصص می تواند؛ استفاده از امواج شوک یا ESWL را به بیمار توصیه کند.
ESWL در حدود 45 تا 60 دقیقه، با ایجاد ارتعاش قوی، سنگ ها را به قسمت های کوچک تقسیم کرده تا، از طریق ادرار دفع شوند.
از آنجایی که این روش باعث ایجاد دردی متوسط می شود، امکان دارد برای راحتی فرد، از آرامبخش و یا بیهوشی خفیف استفاده کرد.
ESWL می تواند؛ سبب ایجاد مشکلاتی شود که، همزمان با دفع از طریق ادرار به وجود می آید، این مشکلات شامل موارد زیر می باشند:
1.ایجاد خون در ادرار
2.کبودی شکم یا کمر
3.خونریزی در اطراف کلیه
●جراحی تونل (نفرولیتومی از راه پوست)
در این روش؛ با ایجاد برشی کوچک بر روی کمر، سنگ ها برداشته می شوند.
فرد در موارد زیر به این نوع جراحی نیاز پیدا می کند:
1.سنگ باعث انسداد، عفونت و یا آسیب به کلیه شود.
2.سنگ به حدی بزرگ باشد که، خود به خود دفع نشود.
3.درد غیر قابل کنترل باشد.
●پاورتروسکوپی
زمانی از اورتروسکوپ استفاده می شود که، سنگ در اورتر یا مثانه گیر کرده باشد.
●مولتی ویتامین ها
استفاده سرخود از داروهای گیاهی و مولتی ویتامین ها بدون مشورت با پزشک، ممنوع است. زیرا؛ استفاده نادرست باعث تشدید علائم سنگ کلیه می شود.
مراحل جراحی سنگ کلیه با لیزر:
1.وارد شدن لیزر به مثانه
2.رسیدن لیزر به محل سنگ در کلیه
3.شکستن کامل سنگ
عوامل ایجاد سنگ کلیه عبارتند از:
1. افرادی که دچار بیماری کلیوی و یا بیماری کرون هستند
2. برخی از دیورتیک ها
3. داروهای HIV
4. داروهای ضد تشنج
5. چاقی و رژیم غذایی ناسالم
از جمله مواد غذایی که، به افراد مبتلا به سنگ کلیه توصیه می شوند، شامل موارد زیر است:
● آجیل و خشکبار
● آرد گندم سیاه
● ریواس
● بامیه
● چغندر
● میسو
● ارده
● شیر سویا شکلاتی
مراحل درمان سنگ کلیه
مرحله اول، در صورت مشکوک بودن بیمار، پزشک متخصص، آزمایش خون و ادرار تجویز می کند.
- آزمایش خون:
آزمایش خون بیانگر؛ وجود مقدار بیش از حد کلسیم یا اوریک اسید خون می باشد. آزمایش خون می تواند، به بررسی سلامت کلیه ها کمک کند. - آزمایش ادرار:
پزشک می تواند؛ دو نمونه ادرار 24 ساعته را در دو روز متوالی درخواست دهد.
جمع آوری ادرار بیانگر، دفع بیش از حد مواد معدنی تشکیل دهنده سنگ و یا مواد پیشگیری کننده از سنگ ها باشد. - سونوگرافی:
آزمایش های تصویر برداری می توانند سنگ ها را در مجاری ادراری نشان دهند.
عکس های ساده شکمی ممکن است، سنگ های کوچک را نشان ندهند، اما؛ سی تی اسکن ها سنگ های کوچک را نیز نشان می دهند.
سنگ شکنی برون اندامی
با پیشرفت علم می توان از روش های جدید تر مثل: PCNL؛ ایجاد سوراخ دو سانتی متری در پهلو، سنگ ها را خارج کرد.
این عمل کم تهاجمی PCNL؛ روشی برای درمان سنگ های کلیه بزرگتر از دو سانتی متر به کار می رود. در این روش شکافی به اندازه یک سانتی متر برای انجام عمل ایجاد می شود.
حرف آخر
نوشیدن آب فراوان، نکته اصلی در پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه است. دفع ادرار بیشتر، به تصفیه کلیه کمک می کند. از آبمیوه، لیموناد و آب لیمو هم می توانید استفاده کنید.
ولی دقت داشته باشید هر راهکار درمانی یا پیشگیرانه مختص به فرد هستند و باید مطابق با شرایط بیمار تجویز و انتخاب شوند. هرگونه اقدام خودسرانه فقط شما را به دردسر بیشتر می اندازد و عوارض احتمالی را تشدید می نماید.