📌 مقدمه
کورتیزول یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن است که در غده فوق کلیوی (آدرنال) تولید می‌شود. بسیاری آن را با نام "هورمون استرس" می‌شناسند، اما حقیقت این است که کورتیزول نقشی فراتر از استرس دارد و در متابولیسم، تنظیم قند خون، سیستم ایمنی، فشار خون و حتی چرخه خواب و بیداری نقش حیاتی ایفا می‌کند.
🟧 کورتیزول چه وظایفی در بدن دارد؟
1️⃣ تنظیم قند خون
2️⃣ کنترل سیستم ایمنی
3️⃣ تنظیم فشار خون
4️⃣ چرخه خواب و بیداری
5️⃣ تجزیه چربی و پروتئین‌ها
🟦 علائم پایین بودن کورتیزول (هیپوکورتیزولیسم)
- - احساس خستگی شدید و بی‌انرژی بودن
- - افت فشار خون و سرگیجه
- - کاهش وزن ناخواسته
- - ضعف عضلانی
- - تهوع و درد شکمی
🟥 علائم بالا بودن کورتیزول (هایپرکورتیزولیسم)
- - افزایش وزن به‌ویژه در ناحیه شکم و صورت
- - نازک شدن پوست و ایجاد ترک پوستی
- - افزایش فشار خون و قند خون
- - تضعیف سیستم ایمنی و ابتلا به عفونت‌ها
- - اضطراب، بی‌خوابی و تغییرات خلقی
🟪 چه عواملی سطح کورتیزول را تغییر می‌دهند؟
▪️استرس مزمن (کاری، عاطفی یا جسمی)
▪️کمبود خواب یا بی‌خوابی
▪️رژیم غذایی ناسالم (قند بالا، فست‌فود، کافئین زیاد)
▪️مصرف داروها (کورتیکواستروئیدها)
▪️بیماری‌های غده فوق کلیوی یا هیپوفیز
🟨 راه‌های طبیعی برای کنترل کورتیزول
- ▪️خواب کافی (۷ تا ۹ ساعت شبانه)
▪️ورزش منظم اما بدون فشار بیش از حد
▪️تمرینات آرام‌سازی مثل مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق
▪️رژیم غذایی سالم سرشار از میوه، سبزیجات و پروتئین مفید
▪️کاهش مصرف کافئین و قند
▪️روابط اجتماعی مثبت و حمایت عاطفی
🟩 درمان پزشکی
اگر سطح کورتیزول خیلی بالا یا پایین باشد، پزشک با آزمایش خون و ادرار علت اصلی را بررسی می‌کند. در مواردی مثل بیماری کوشینگ (افزایش کورتیزول) یا بیماری آدیسون (کاهش کورتیزول)، درمان دارویی یا جراحی لازم است.
📝 جمع‌بندی
کورتیزول هورمونی حیاتی است که تعادل آن برای سلامت جسم و روان ضروری است. سبک زندگی سالم و مدیریت استرس نقش بزرگی در کنترل سطح کورتیزول دارند. در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق ضروری است.