📌 مقدمه
ناباروری تنها مشکل زنان نیست؛ حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از موارد ناباروری، مربوط به مردان است. بسیاری از مردان ممکن است بدون هیچ علامت ظاهری، دچار کاهش کیفیت یا تعداد اسپرم باشند. شناخت علل ناباروری و راهکارهای درمانی آن می‌تواند نقش مهمی در افزایش شانس باروری و داشتن فرزند داشته باشد.
🔹 ناباروری مردان چیست؟
ناباروری مردانه زمانی رخ می‌دهد که یک مرد در طی یک سال رابطه جنسی منظم بدون جلوگیری، نتواند باعث بارداری همسر خود شود. علت اصلی آن معمولاً اختلال در تولید، عملکرد یا تحرک اسپرم‌ها است.
🔸 دلایل شایع ناباروری در مردان
1️⃣ مشکلات مربوط به اسپرم
▪️تعداد کم اسپرم (Oligospermia): تولید اسپرم کمتر از حد طبیعی.
▪️تحرک پایین اسپرم (Asthenospermia): اسپرم‌ها به‌درستی حرکت نمی‌کنند و به تخمک نمی‌رسند.
▪️شکل غیرطبیعی اسپرم (Teratospermia): ناهنجاری در ساختار اسپرم که مانع لقاح می‌شود.
2️⃣ واریکوسل
یکی از شایع‌ترین علل ناباروری در مردان است. واریکوسل یعنی گشاد شدن غیرطبیعی رگ‌های بیضه که باعث افزایش دما و کاهش کیفیت اسپرم می‌شود.
3️⃣ عفونت‌ها
برخی عفونت‌ها مانند اپیدیدیمیت، اوریون بیضه یا عفونت‌های مقاربتی (STD) می‌توانند به بافت تولید اسپرم آسیب بزنند یا باعث انسداد مسیر اسپرم شوند.
4️⃣ مشکلات هورمونی
اختلال در ترشح هورمون‌های تستوسترون، FSH یا LH می‌تواند روند طبیعی تولید اسپرم را مختل کند.
5️⃣ انسداد مجاری اسپرم
گاهی به دلایل مادرزادی یا عفونت‌های قدیمی، مسیر عبور اسپرم (مانند مجرای وازدفران) مسدود می‌شود.
6️⃣ سبک زندگی ناسالم
▪️مصرف سیگار و الکل
▪️استفاده از مواد مخدر
▪️استرس شدید و بی‌خوابی
▪️اضافه‌وزن یا کم‌وزنی
▪️قرار گرفتن در معرض گرمای زیاد (مثل سونا، لپ‌تاپ روی پا و...)
7️⃣ مشکلات ژنتیکی
برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندروم کلاین‌فلتر (XXY) می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم یا ناباروری کامل شود.
🔹 روش‌های تشخیص ناباروری در مردان
1️⃣ آزمایش اسپرم (اسپرم آنالیز)
2️⃣ آزمایش هورمونی
3️⃣ سونوگرافی بیضه
4️⃣ آزمایش ژنتیک
5️⃣ آزمایش ادرار بعد از انزال
🔸 روش‌های درمان ناباروری در مردان
1️⃣ درمان دارویی
▪️استفاده از داروهای تنظیم‌کننده هورمون‌ها (در صورت اختلال هورمونی)
▪️درمان عفونت‌ها با آنتی‌بیوتیک
▪️مکمل‌های حاوی روی، ویتامین C، ویتامین E و سلنیوم برای بهبود کیفیت اسپرم
2️⃣ درمان جراحی
▪️جراحی واریکوسل: اصلاح رگ‌های معیوب بیضه
▪️باز کردن انسداد مجاری اسپرم: در موارد انسداد فیزیکی
▪️برداشت اسپرم مستقیم از بیضه (TESE): برای استفاده در روش‌های کمک‌باروری
3️⃣ روش‌های کمک‌باروری (ART)
▪️IUI (تزریق اسپرم به رحم): برای مردانی با اسپرم ضعیف اما قابل استفاده
▪️IVF (لقاح آزمایشگاهی): ترکیب اسپرم و تخمک در آزمایشگاه
▪️ICSI (تزریق مستقیم اسپرم به تخمک): در موارد شدید ناباروری مردانه
4️⃣ تغییر سبک زندگی
▪️ترک سیگار و الکل
▪️کاهش استرس و افزایش خواب کافی
▪️تغذیه سالم (میوه، سبزیجات، آجیل، ماهی)
▪️ورزش منظم و کنترل وزن
🔹 پیشگیری از ناباروری در مردان
▪️اجتناب از گرمای زیاد در ناحیه بیضه
▪️استفاده از لباس زیر نخی و گشاد
▪️مصرف نکردن مواد مخدر و داروهای استروئیدی
▪️بررسی منظم سلامت جنسی و بیضه‌ها
📝 جمع‌بندی
ناباروری در مردان موضوعی قابل درمان است و در بیشتر موارد با اصلاح سبک زندگی، درمان دارویی یا روش‌های کمک‌باروری، امکان فرزندآوری وجود دارد. مهم‌ترین نکته، مراجعه به متخصص اورولوژی یا ناباروری در زمان مناسب و انجام بررسی‌های دقیق است.